Szczawnica

Nazwa miejscowości pochodzi od kwaśnych wód zwanych przez górali "szczawami". Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z początku XVI wieku. Do końca XVIII wieku Szczawnica była jednak częścią Starostwa Czorsztyńskiego. W 1839 roku Józef Stefan Szalay przejął zarząd nad dobrami w Szczawnicy i od tego czasu datuje się rozwój zdrojowiska. Dynamiczny rozwój Szczawnicy przypada na połowę XIX wieku. W roku 1857 przyjechał do Szczawnicy Józef Dietl - lekarz i propagator polskich uzdrowisk który nakreślił kierunki rozwoju szczawnickiego zdrojowiska odpowiadające normom obowiązującym w kurortach europejskich. Powstają wówczas nowe domy zdrojowe oraz pensjonaty. Odkrywane są kolejne lecznicze źródła. Przed śmiercią zarząd nad stworzonym przez siebie Zakładem Zdrojowym Józef Szalay zapisuje Akademii Umiejętności w Krakowie.

Ta, pomimo trudności finansowych, kontynuuje wizjonerskie dzieło. Powstaje znany na całą ówczesną Europę "Dworek Gościnny" jak również tereny Parków zachwycają swoim wyglądem. W 1909 roku właścicielem ziem i dóbr położonych w obrębie Górnego i Dolnego Zakładu Zdrojowego, został hrabia Adam Stadnicki. Na ten okres przypadają też złote lata rozwoju i rozkwitu Szczawnicy podczas których Uzdrowisko zostało poddane gruntownej modernizacji.Unowocześniono wówczas infrastrukturę miasta i samego uzdrowiska w celu podniesienia komfortu życia mieszkańców i warunków wypoczynku dla gości. Na miejscu dawnego Zakładu Inhalacyjnego, w willi "Pod Bogarodzicą", uruchomiono Zakład Hydropatyczny i "Łazienki", w których kąpiele stosowano na bazie wody "Jan". Została zainstalowana elektrownia i wprowadzono kanalizację. W roku 1931 zmodernizowano wnętrze pijalni "Domu nad Zdrojami", zamontowano najnowszej generacji wyposażenie i zakupiono innowacyjne urządzenia do mycia szkła i butelkowania wody mineralnej. W 1936 roku hrabia Stadnicki otworzył supernowoczesne "Inhalatorium" z jedynymi wówczas w Polsce komorami pneumatycznymi, które leczyły za pomocą, odpowiednio dawkowanego, zwiększonego ciśnienia. W roku 1939, hrabia Stadnicki wraz z córką Marią i jej mężem Stefanem Swieżawskim, wystawił komfortową willę "Pod Modrzewiami".Hrabia Stadnicki zadbał też o poziom i jakość wód mineralnych, zwanych przez miejscowych górali „szczawami", z których miejscowość słynie. W latach 1912 - 1920 przeprowadzono ich ponowne rozbiory chemiczne a w latach 30' odkryto kolejną szczawnicką wodę mineralną, nazwaną "Pitoniakówka".

W roku 1948 władze PRL upaństwowiły uzdrowisko, które w latach 1962-1973 uzyskało prawa miejskie i status uzdrowiska. W 1956 roku powołano Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Szczawnica. Lecznictwo sanatoryjne w Szczawnicy, ukierunkowano głównie na terapię chorób zawodowych górników i hutników. Zaczęto budować tzw. sanatoria branżowe, między innymi: "Hutnik", "Górnik", z czasem i inne: "Nauczyciel", "Budowlani", "Papiernik", "Dzwonkówka", oraz "Nawigator". W 1973 roku został otwarty Zakład Przyrodoleczniczy, w którym umieszczono całą bazę leczniczą: kąpiele, inhalacje, fizykoterapię i masaże.

W 1999 roku Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Szczawnica przekształcono w spółkę akcyjną o nazwie Przedsiębiorstwo "Uzdrowisko Szczawnica" a w 2005 roku, na mocy wyroku NSA, spadkobiercy Adama Stadnickiego odzyskali uzdrowisko w Szczawnicy. Od tego momentu Andrzej Mańkowski, wnuk hrabiego Adama Stadnickiego, zdecydował się zaangażować środki finansowe oraz ogromny nakład pracy i przywrócić Szczawnicy dawny splendor i czar.

Wizja rozwoju uzdrowiska, którą kieruje się rodzina Mańkowskich wywodzi się z idei, która przyświecała ich pradziadowi. Zakłada ona stworzenie w Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów i dostępem do komfortowych sanatoriów; przygotowanie bogatego zaplecza infrastrukturalnego oraz szerokiej oferty kulturalnej. Dla realizacji tych marzeń, w 2004 roku, powstała rodzinna spółka Thermaleo, założona przez Andrzeja i Monique Mańkowskich, reprezentowana w Szczawnicy od kilku lat przez ich troje dzieci: Helenę, Mikołaja i Krzysztofa Mańkowskich. W wyniki kilkuletnich starań spadkobierców hrabiego Adama Stadnickiego, spółka Thermaleo została także głównym akcjonariuszem nowopowstałej spółki Uzdrowisko Szczawnica S.A. Rozpoczął się niezwykle kosztowny i pracochłonny proces przywracania kurortowi dawnej świetności, czego efektem są liczne projekty i inwestycje realizowane na terenie Szczawnicy i w okolicy. W 2008 roku odtworzono, w historycznej formie, wschodnią pierzeję Placu Dietla: "Dom nad zdrojami", mieszczący pijalnię szczawnickich wód mineralnych i galerię wystaw artystycznych, kawiarnię "Helenka" i dwie wille Holenderkę", i "Szwajcarkę". W 2009 roku został oddany pięciogwiazdkowy "Modrzewie Park Hotel", w 2010 roku Muzeum Uzdrowiska a w 2011 roku zakończyła się odbudowa Dworku Gościnnego.